Zgłaszany przez banki zarzut zatrzymania uznany za bezpodstawny – korzystny dla kredytobiorców prawomocny wyrok w sprawie prowadzonej przez Kancelarię 3B
18 kwietnia 2023 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi wydał kolejny korzystny dla kredytobiorców wyrok w sprawie dotyczącej kredytów powiązanych z kursem franka szwajcarskiego (sygn. akt I ACa 756/22). Sąd II instancji oddalił apelację banku, w całości podtrzymując wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim, który stwierdził, że umowa zawarta między kredytobiorcami a pozwanym bankiem jest nieważna w całości ze względu na obecność tzw. klauzul abuzywnych. Klauzule abuzywne to niedozwolone postanowienia, które w świetle art. 3851 § 1 KC kształtują prawa i obowiązki konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają ich interesy.
Nieważność umów frankowych
Sądy obu instancji uznały między innymi, że niedozwolony charakter zapisów wynika przede wszystkim z faktu, że wynika z nich arbitralne prawo banku do ustalania przez siebie kursów CHF/PLN. Prowadzi to do nierównomiernego rozłożenia między stronami ryzyka kursowego, a w konsekwencji godzi w równowagę kontraktową stron, wprowadzając wyraźną dysproporcję praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta.
Co prawda prawo przewiduje możliwość podtrzymania umowy w mocy w przypadku usunięcia z niej niedozwolonych postanowień. Jednak w sytuacji gdy dotyczą one głównych świadczeń i postanowień umowy (tzw. essentialia negotii) ich wyeliminowanie sprawiałoby, że umowa byłaby niemożliwa do dalszego wykonywania. Sąd Apelacyjny potwierdził, że krzywdzące postanowienia analizowanej umowy związane z mechanizmem przeliczeniowym, które dotyczyły właśnie głównych świadczeń kredytobiorców, prowadziły do odpadnięcia podstawy prawnej świadczenia na rzecz banku, a w konsekwencji do unieważnienia umowy kredytu w całości. Co więcej, Sąd Apelacyjny wyraźnie zaznaczył, że żaden przepis prawa nie daje podstaw do zastąpienia klauzuli abuzywnej innym postanowieniem.
Ponadto, w ocenie Sądu Apelacyjnego, w momencie podpisania umowy przeciętny, rozsądny konsument nie był w stanie stwierdzić, jak zostanie wyznaczony kurs CHF będący podstawą przeliczenia wypłaconej kwoty, ani w jaki sposób ustalona zostanie wysokość poszczególnej raty kredytu.
Bank nie dopełnił również obowiązku informacyjnego związanego z ryzykiem kursowym, a sama umowa kredytu pozostawała w sprzeczności z wymogiem prostoty i jasności zapisów umownych, nie pozwalając kredytobiorcy nawet na racjonalne określenie wysokości własnego zobowiązania, a tym samym na ocenę realnych skutków ekonomicznych zawarcia umowy.
Bezpodstawność zarzutu zatrzymania
Warto wspomnieć, że Sąd Apelacyjny zajął również kategoryczne stanowisko wobec podniesionego przez bank zarzutu zatrzymania.
Wskazany zarzut jest bardzo często podnoszony przez banki i jego podniesienie skutkować miałoby zawarciem w wyroku zastrzeżenia, iż spełnienie przez pozwanego świadczenia będzie uzależnione od jednoczesnego spełniania świadczenia wzajemnego przez powoda lub zabezpieczenia roszczenia pozwanego o zwrot świadczenia. Innymi słowy, zgłaszając zarzut zatrzymania, banki dążą do tego, by kredytobiorca mógł ubiegać się o zwrot spełnionych przez siebie świadczeń nienależnych, dopiero po dodatkowym zaoferowaniu bankowi zwrotu kwoty kapitału.
Sąd Apelacyjny wskazał jednak stanowczo, że celem zatrzymania jest zabezpieczenie spełnienia świadczenia, tymczasem zatrzymanie pieniędzy przez bank prowadzi de facto do spełnienia świadczenia kredytobiorcy, a nie do zabezpieczenia. Czyli zatrzymanie takie nie realizuje swojego celu zabezpieczenia, ale inny cel, nieprzewidziany w ustawie […] skoro pozwany dysponuje przedmiotem tego świadczenia, nie jest dopuszczalne uzależnienie zapłaty należności powodów przez bank od zaoferowania przez nich ponownie świadczenia ponad kwotę już uiszczoną. Bank stałby się w ten sposób bezpodstawnie wzbogacony.
Wyrok jest prawomocny.
Podsumowując, wskazać należy, że niniejszy wyrok stanowi potwierdzenie aktualnego orzecznictwa zarówno sądów powszechnych, jak i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, które konsekwentnie opowiadają się w sporach „frankowych” po stronie konsumentów.
W razie pytań zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.
