Czym są alimenty i kto może zostać zobowiązany do ich ponoszenia?

Alimenty powszechnie kojarzą się z obowiązkiem ponoszenia kosztów związanych z utrzymaniem i wychowaniem niepełnoletnich dzieci. Choć to skojarzenie jest jak najbardziej trafne, to jednak nie wyczerpuje w całości tego zagadnienia.Normy regulujące obowiązek alimentacyjny znajdują się w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (dalej: KRO) w art. 128 – 1441. Ustawodawca w art. 128 KRO zdefiniował obowiązek alimentacyjny jako obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, który obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Na wstępie omawiania tego przepisu doprecyzowania wymaga, iż krewni w linii prostej (wstępni – rodzice, dziadkowie, pradziadkowie; zstępni – dzieci, wnuki, prawnuki) oraz rodzeństwo to nie jedyne podmioty, które należą do kręgu zobowiązanych. Poza osobami wymienionymi we wskazanym przepisie, do alimentacji mogą być również zobowiązani:

• małżonkowie,
• małżonkowie żyjący w separacji,
• byli małżonkowie,
• powinowaci w relacji ojczym/macocha – pasierb/pasierbica, a także
• mężczyzna, którego ojcostwo zostało uprawdopodobnione – w zakresie łożenia na utrzymanie dziecka w okresie porodu i połogu oraz na utrzymanie dziecka przez trzy miesiące po urodzeniu.

Treścią obowiązku alimentacyjnego w pierwszej kolejności jest dostarczenie środków utrzymania. Przez środki utrzymania należy rozumieć wszystko, co zaspokaja usprawiedliwione potrzeby uprawnionego (m.in. wyżywienie, ubranie, zapewnienie mieszkania czy opieka lekarska). Środki utrzymania mogą być dostarczane bądź w postaci świadczeń pieniężnych, bądź w naturze (np. poprzez opiekę nad uprawnionym).

W drugiej części komentowanego przepisu ustawodawca poprzez stwierdzenie „a w miarę potrzeby także środków wychowania” odnosi się do obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniego, to jest zapewnienia odpowiednich warunków do rozwoju. Należy przez to rozumieć zaspokajanie potrzeb dziecka stosownie do jego rozwoju psychicznego i fizycznego, czyli adekwatnie do wieku dziecka, jego uzdolnień czy predyspozycji. Obowiązek zapewnienia środków wychowania (np. zajęć pozalekcyjnych, kontaktu z kulturą i nauką, zapewnienia rozwoju fizycznego) spoczywa najczęściej na rodzicach dziecka.

Na koniec warto również zwrócić uwagę na fakt, iż obowiązek alimentacyjny powstaje z mocy prawa (niezależnie od woli stron), co znaczy, że do zaistnienia obowiązku wystarczy samo zdarzenie, z którym prawo wiąże skutki (np. urodzenie dziecka, małżeństwo, przysposobienie).

Problematyka alimentów to złożony temat, który przybliżymy Państwu w ramach kolejnych wpisów na stronie.