Rekompensata za pracę w warunkach szczególnych a brak dokumentów
W dniu 23 stycznia 2024 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim wydał korzystny wyrok w sprawie prowadzonej przez naszą Kancelarię (sygn. akt V U 751/21). Sąd uwzględnił odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, odmawiające przyznania naszemu Klientowi prawa do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach. Sąd nie podzielił argumentacji ZUS-u powołującego się na brak świadectw pracy i wskazał, że istnieją inne dopuszczalne formy udowodnienia świadczenia pracy w szczególnych warunkach.
Praca w warunkach szczególnych – czym jest?
Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych stale i w pełnym wymiarze przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.
Upraszczając, w warunkach szczególnych będzie pracowała osoba, która wykonuje zawody wiążące się z dużą odpowiedzialnością lub mogące zostać uznane za niebezpieczne i ryzykowne.
Szczegółowy wykaz zawodów i prac uprawniających do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury lub rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych zawiera załącznik do przywołanego rozporządzenia, który znajdą Państwo klikając tutaj.
Czym jest prawo do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych?
Definicja rekompensaty zawarta została w Ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych: rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.
Upraszczając, rekompensata ma stanowić swego rodzaju zadośćuczynienie dla osoby, która pracowała w szczególnych warunkach i nie skorzystała z ustawowej możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę.
Zaznaczyć należy, że rekompensata za pracę w warunkach szczególnych nie jest osobnym świadczeniem, a dodatkiem powiększającym podstawę obliczenia emerytury. Ustalając wysokość kapitału początkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych powiększy go również o rekompensatę za okresy przepracowane w warunkach szczególnych. W konsekwencji sprawi to, że wysokość przysługującego nam świadczenia emerytalnego będzie wyższa.
Komu przysługuje rekompensata za pracę w warunkach szczególnych?
Prawo do rekompensaty przysługuje osobom:
- urodzonym po 1948 r.,
- które nie mają ustalonego prawa do wcześniejszej emerytury (np. z Karty Nauczyciela),
- przez co najmniej 15 lat, stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywały pracę w warunkach szczególnych w okresie do 31 grudnia 2008 r.
Co zrobić, by uzyskać rekompensatę za pracę w warunkach szczególnych?
By uzyskać rekompensatę za pracę w warunkach szczególnych, należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie takiej rekompensaty. Do wniosku dołączyć należy wymagane dokumenty, takie jak świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez pracodawcę lub jego następcę prawnego.
Przedmiotowy wniosek złożyć należy co do zasady wraz z wnioskiem o przyznanie emerytury. Nie znaczy to jednak, że gdy ktoś pobiera już świadczenie emerytalne i nie złożył wcześniej wniosku o rekompensatę, to takowa mu nie przysługuje. W takiej sytuacji należy wnioskować o ponowne przeliczenie wysokości przyznawanej emerytury z uwzględnieniem przysługującej rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych.
Co jeśli pracownik nie posiada wymaganych dokumentów?
Rozpoznając sprawę prowadzoną przez Kancelarię, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, w wyroku z 23 stycznia 2024 r. (sygn. akt V U 751/23) wskazał, że niedysponowanie przez wnioskującego świadectwem pracy nie musi z góry pozbawiać prawa do rekompensaty.
Dla uprawdopodobnienia wykonywania pracy w szczególnych warunkach Sąd w szczególności dopuścił dowód z zeznań świadków, którzy byli w stanie potwierdzić wykonywanie pracy w szczególnych warunkach oraz z dokumentów w postaci angaży czy charakterystyki stanowiska pracy. Ostatecznie, Sąd na podstawie ww. materiału dowodowego zmienił skarżone decyzje ZUS-u i przyznał prawo do rekompensaty.
Zagadnienia związane z emeryturami oraz innymi świadczeniami socjalnymi pozostają zazwyczaj dość złożone i zawiłe, zatem w przypadku pytań lub wątpliwości zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.